Zakopane bez barier

Naszym celem Zakopane bez barier
                      Zakopane nie różni się od wielu innych miast w Polsce pod względem standardu życia, jaki zapewnia piętnastoprocentowej części społeczeństwa, którą w Zakopanem stanowią osoby niepełnosprawne.
Na każdym kroku musimy stawiać czoła przeszkodom, napotykamy na bariery, które niejednokrotnie okazują się nie do pokonania. Dotyczy to wszystkich sfer naszego życia. Zaczynając od domowego zacisza, poprzez wszystkie czynności dnia codziennego, kończąc na.....śmierci.

                      Istnieją bariery, których nic nie pokona i na które nic nie możemy poradzić. Ani my ani nikt inny. Każda osoba niepełnosprawna zdaje sobie drastycznie dokładnie, sprawę z tych barier i ograniczeń. Jest jednak wiele takich, które „człowiek zgotował człowiekowi”. Ale też człowiek ma według swojej woli możliwość, przy mniejszym lub większym nakładzie środków, znieść je i wyeliminować.
Są to bariery o różnej naturze. Największe, choć często wcale nie najważniejsze to bariery architektoniczne. Inne mają naturę psychologiczną. Są też bariery w dostępie do informacji. Jak by ich nie nazywać, jakiej systematyki nie używać, wszystkie one zazębiają się i tworzą zależności przyczynowo-skutkowe.

                      Możliwość naprawiania tych błędów, niedociągnięć lub niedopatrzeń, jakie na ogół tworzą większość barier funkcjonalnych, tylko w niewielkiej części leży w gestii osób prywatnych. Najczęściej narzędzia do radzenia sobie z nimi ma państwo, które działa zgodnie z obowiązującym prawem, a jego aparatem wykonawczym są pracownicy administracji.
Osoba obejmująca w strukturach władzy stanowisko odpowiedzialne za kontakt z osobami niepełnosprawnymi i dbanie o ich interesy, musi zdawać sobie z tego sprawę. Zakopane, na tle innych polskich miast i miejscowości, jest miastem specyficznym. Rozważając działania na rzecz osób niepełnosprawnych na jego terenie, trzeba skupić się na dwóch grupach. Po pierwsze, są to osoby mieszkające na terenie Gminy Miasta Zakopane, po drugie - niepełnosprawni turyści, odwiedzający Podhale i Tatry. Niestety, na ulicach, nawet w sezonie letnim, który jest im najbardziej przyjazny, nie widzi się zbyt wielu osób niepełnosprawnych. Powodem takiego stanu rzeczy jest niewystarczająca, żeby nie powiedzieć całkowity jej brak, dbałość o znoszenie barier. Takie elementy jak wysokie krawężniki, stopnie lub wąskie przejścia, są niezauważalne dla zwykłego przechodnia, a dla osoby niepełnosprawnej mogą być przeszkodą nie do pokonania.

                        Zakopane, choćby tylko ze względu na górzysty charakter, jest terenem ciężkim do poruszania się dla osób niepełnosprawnych. Jest to jednak czynnik, na który człowiek nie ma wpływu. Mimo to jest mnóstwo osób, które tu mieszkają i muszą (a co ważne – chcą tu żyć), albo przyjeżdżają, a na pewno przyjeżdżać by chciały, żeby zobaczyć Zakopane, jego piękne okolice i Tatry. Dlatego też powinno się im w jeszcze większym stopniu ułatwiać funkcjonowanie poprzez skrupulatne, drobiazgowe wręcz rozpatrywanie ich potrzeb oraz wprowadzanie w życie ułatwień i udogodnień. Trzeba zauważyć, że często nie chodzi o wielkie inwestycje, wymagające długotrwałego planowania i dużych środków, ale o drobne, kosmetyczne wręcz zabiegi.

                          Wyeliminowanie tych przeszkód i pułapek architektonicznych jest ważnym punktem na długiej liście działań z zakresu tworzenia miasta przyjaznego, bez barier i utrudnień. Zapewnienie osobom niepełnosprawnym podstawowego prawa do swobodnego poruszania się po mieście, jest pierwszym krokiem do zapewnienia nam normalnego życia i funkcjonowania w społeczeństwie. Samo w sobie może to być dodatkową terapią w walce z innymi barierami - barierami natury psychologicznej. Pojawia się w tym miejscu kolejny problem - dostępność do wszelkich miejsc użyteczności publicznej, takich jak kina, teatry, galerie, muzea, urzędy, restauracje, puby itd.
Zadbanie o przystosowanie tych miejsc jest kolejnym punktem na liście. Ponieważ jednak wiele tych miejsc jest w rękach prywatnych, od tego, na jaką skalę realizowany będzie projekt „Zakopane bez barier” oraz wchodzące w jego skład kampanie świadomościowe, zależeć będzie sukces w łamaniu barier w obrębie tej części jego założeń.

                          Mnogość problemów do rozwiązania, brak wcześniejszych, spójnych działań na rzecz osób niepełnosprawnych, prowadzonych przez administrację Urzędu Miasta, zmuszają osobę obejmującą nowo powstałe stanowisko Asystenta Burmistrza Miasta Zakopane do Spraw Osób Niepełnosprawnych, do stworzenia nowego działu od podstaw, zarówno od strony merytorycznej, jak i organizacyjnej.
Jedynym odpowiednim sposobem podjęcia pracy jest stworzenie kompleksowego planu działań, wizji, która będzie się charakteryzować systemowym podejściem, spójnością zadań oraz głęboką świadomością potrzeb i wymogów osób niepełnosprawnych. Jako że funkcja asystenta wymaga wglądu we wszystkie sfery życia osób niepełnosprawnych, musi on uwzględniać wszystkie te aspekty. Tworząc taki porządek prac, trzeba mieć świadomość tego, że likwidowanie jednych barier będzie powodowało pojawianie się kolejnych. Dlatego organizacja działań musi uwzględniać takie możliwości i wybiegać w założeniach w przyszłość. Potrzebna jest również świadomość faktu, że nawet najlepiej stworzony projekt, który nie spotka się w procesie realizacji z przeszkodami i problemami, może być zrealizowany dopiero na przestrzeni lat.

                        Stworzenie takiego kompleksowego planu działań, bez pominięcia ważnych punktów i zagadnień, nie jest możliwe bez bliskiej współpracy asystenta z organizacjami zrzeszającymi osoby niepełnosprawne i jednostkami urzędowymi, działającymi na ich rzecz. Wprowadzenie w życie założeń projektu „Zakopane bez barier” jest również niemożliwe beż odpowiedniej uchwały Rady Miasta. W związku z tym niezbędne jest stworzenie w pierwszej kolejności projektu odpowiedniej uchwały. Od 28 kwietnia 2009 funkcjonuje Forum Organizacji Bez Barier, które jest w trakcie formowanie porozumienia. Jego pierwszym zadaniem będzie praca nad stworzeniem Obywatelskiego Projektu Uchwały „Kompleksowe Działania na Rzecz Osób Niepełnosprawnych – Zakopane bez barier”. Rolą Asystenta Burmistrza Miasta Zakopane ds. Osób Niepełnosprawnych będzie koordynowanie tej pracy.

                        Nie można pominąć faktu, że wszystkie udogodnienia i prace mające na celu przystosowanie Gminy Miasta Zakopane do potrzeb osób niepełnosprawnych, w ramach projektu „Zakopane bez barier”, zostaną przyjęte pozytywnie nie tylko przez te osoby, ale także ułatwią funkcjonowanie osobom starszym, opiekunom z wózkami dziecięcymi i nosidełkami oraz każdemu człowiekowi, który na skutek przypadków losowych stanie się chwilowo osobą niepełnosprawną.
Każdy z nas marzy o tym, żeby mieszkać w mieście bez barier.
 

Jakub Sikorski
Asystent Burmistrza Miasta Zakopane
ds. Osób Niepełnosprawnych