2009-12-30

Trudne życie pełne zasług

Tak w skrócie można określić drogę życiową Andrzeja Chramca (1859 -1939). Doktor Andrzej Chramiec, pierwszy wójt Zakopanego i pierwszy góralski lekarz, to postać charakterystyczna i ważna dla historii Zakopanego przełomu XIX i XX w. To on był głównym sprzymierzeńcem Władysława hr. Zamoyskiego przy budowie linii kolejowej. Jemu też miasto zawdzięcza modernizację ulic, budowę wodociągów, a także popularyzację Zakopanego jako uzdrowiska.
W dniu 31 grudnia 2009 roku przypada 70. rocznica śmierci Doktora Andrzeja Chramca.

W roku 2009 przypadają dwie najważniejsze rocznice, związane z postacią wybitnego zakopiańczyka, lekarza i społecznika – 150. rocznica urodzin i 70. rocznica śmierci. Uroczystości upamiętniające te rocznice odbyły się w Zakopanem 5 grudnia 2009 roku.

W roku 2006, 11 listopada, nastąpiło uroczyste odsłonięcie pomnika doktora przed Urzędem Miasta Zakopane. Andrzej Chramiec ukończył wydział lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zaraz po studiach powrócił na Podhale, gdzie rozpoczął prywatną praktykę. Za radą Tytusa Chałubińskiego odbył kilkumiesięczny staż w zakładzie hydropatycznym dra Jana Czerwińskiego w Fürstenhoffie w Styrii. W 1886 roku został lekarzem klimatycznym w Zakopanem.

W roku 1887 roku założył własne sanatorium – zakład wodoleczniczy z pokojami gościnnymi. Przez 30 lat przyjął 20 tys. kuracjuszy ze wszystkich zaborów i z zagranicy. O jego zakładzie pisała prasa zakopiańska, krakowska i warszawska. Poślubił Jadwigę Bieczyńską, z którą miał siedmioro dzieci – trzech synów i cztery córki. Aktywnie włączał się w działalność społeczną. W latach 1886-1906 był radnym gminnym. W 1902 roku został pierwszym wójtem Zakopanego. Jako radny i wójt przyczynił się do powstania wielu ulic i dróg. Dzięki niemu powstała droga na Olczę i na Bystre, ulica Poprzeczna (obecnie Witkiewicza), Marszałkowska (obecnie Kościuszki) i Droga Pod Reglami. Poprzez swoją aktywną działalność miał on wielu zwolenników, ale również nie brakowało mu przeciwników.  W 1916 roku opuścił na zawsze Podhale i osiadł w niewielkim folwarku pod Wadowicami. W latach 1924 – 1931 pełnił funkcję lekarza powiatowego w Międzychodzie, w Wielkopolsce. Zmarł w Katowicach na zawał serca, po rewizji przeprowadzonej w jego domu przez gestapo. Pochowany został w Katowicach.  W 1952 roku jego prochy zostały przeniesione do rodzinnego grobowca na Starym Cmentarzu na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem

W Miejskiej Galerii Sztuki 5 grudnia odbyły się uroczyste obchody 150. rocznicy urodzin doktora Andrzeja Chramca. Aktorzy Teatru S.I. Witkiewicza w programie „Byłem tylko zwykłym pracownikiem...” przedstawili wspomnienia doktora, a także przywołali klimat epoki, w której żył. Wystąpili: Krzysztof Wnuk, Marek Wrona, Katarzyna Pietrzyk i Krzysztof Najbor. Przy fortepianie zasiadł Jerzy Chruściński. Po części artystycznej wykład monograficzny o dr Andrzeju Chramcu wygłosiła Genowefa Rożynek. Tekst wykładu zamieszczamy poniżej.

Zdjęcia: Regina Watycha

(EM)