2009-09-17

„Uderzać o świcie siedemnastego”

Tych dni historia nie zapomni,
gdy stary ład w zadumie zastygł.
I święcić będą nam potomni
po pierwszym września - siedemnasty.

Fragment "Ballady wrześniowej " Jacka Kaczmarskiego

Siedemnastego września 2009 przypada 70. rocznica agresji sowieckiej na Polskę. Przypomnijmy fakty. Na mocy tajnego protokołu do paktu Ribbentrop - Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku, ZSRR zobowiązał się do zbrojnego wystąpienia przeciw Polsce, gdyby III Rzesza znalazła się w stanie wojny z Polską. A że znajdzie się, Stalin wiedział jeszcze przed wybuchem II wojny światowej.

Dla uczczenia pamięci ofiar sowieckiej agresji na Polskę, 17 września, środa, o godz. 10.30, w Starym Kościółku przy ul. Kościeliskiej. zostanie odprawiona msza święta.

  Sowiecka agresja rozpoczęła się natychmiast po zawarciu 16 września w Moskwie ostatecznego rozejmu między ZSRR a Japonią, kończącego nieformalną wojnę między tymi państwami, toczącą się na pograniczu. Stalin stosował bowiem żelazną zasadę – prowadzenie wojny tylko na jednym froncie. Pod koniec dnia, 16 września, do sowieckich oddziałów zgrupowanych w pobliżu granicy z Polską, dotarł tajny rozkaz Woroszyłowa: "Uderzać o świcie siedemnastego".  Oficjalny powód agresji zawarty był w nocie dyplomatycznej,  przekazanej w nocy 17 września polskiemu ambasadorowi.  Było w niej  niezgodne z prawdą oświadczenie o rozpadzie państwa polskiego i ucieczce rządu polskiego. W rzeczywistości legalny rząd II Rzeczypospolitej opuścił granice Polski dopiero późnym wieczorem 17 września, po otrzymaniu wiadomości o wkroczeniu Sowietów  tego dnia nad ranem. W nocie podkreślano również konieczność ochrony mienia i życia Ukraińców i Białorusinów, zamieszkujących wschodnie tereny polskie, a także chęć obrony ludu polskiego przed hitlerowskimi Niemcami. ZSRR uznał wszystkie układy zawarte wcześniej z Polską, na przykład pakt o nieagresji z 1932 roku, za nieobowiązujące, bo zawarte z nieistniejącym państwem. Dlatego też polscy żołnierze wzięci do niewoli nie mieli statusu jeńców wojennych. Konsekwencją tego niezgodnego z prawem międzynarodowym traktowania jeńców wojennych był Katyń, Kozielsk, Miednoje, Starobielsk…

Tekst: Ewa Matuszewska

Zdjęcia: Arch. IPN
(EM)