2008-12-30

Modre druki pod Tatrami

Wystawa: Modre druki pod Tatrami, 17. 12. 2008 – 1. 03. 2009, Galeria Sztuki im. W. i J. Kulczyckich, Koziniec 8, Zakopane. Zapraszamy od środy do soboty w godz. od 9.00 do 16.00, w niedzielę od 9.00 do 15.00. Organizator: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego. Strona muzeum:  www.muzeumtatrzanskie.pl

Wytwórczość farbiarsko-drukarska na Podhalu notowana była od połowy XIX w. przez przybywających tu podróżników, którzy w swych relacjach opisywali m. in. noszone przez góralki spódnice, zapaski i chustki szyte z barwionego w indygo i drukowanego ręcznie we wzory samodziałowego płótna oraz wykonywane z takiegoż płótna poszwy na poduszki i pierzyny. Pod koniec XIX w., po największym rozkwicie w latach 70 – 80., farbiarnie na Podhalu zaczęły podupadać, nie mogąc sprostać konkurencji tkanin produkowanych fabrycznie. Z początkiem XX w. przemysł farbiarski Podhala przestał istnieć.

Prezentowana od 17 grudnia 2008 r. do 1 marca 2009 r. w Muzeum Tatrzańskim – Galerii Sztuki na Kozińcu wystawa ma na celu przypomnienie tego nie istniejącego już na Podhalu rzemiosła, m. in. poprzez udostępnienie dotychczas nie znanych i nie publikowanych materiałów archiwalnych dotyczących działających tutaj farbiarni i farbiarzy.

Na wystawie pokazane zostały znajdujące się w zbiorach zakopiańskiego Muzeum ręcznie drukowane elementy stroju kobiecego (spódnice, zapaski, chusty), a także po raz pierwszy w całości, jedna z najstarszych kolekcji muzealnych – 97 form drukarskich, ofiarowanych Muzeum Tatrzańskiemu w 1903 r. przez Stanisława Ignacego Witkiewicza i Wojciecha Brzegę, pochodzących z działającej w drugiej połowie XIX w. farbiarni w Chochołowie, którą prowadził Ferdynand König – zięć Jana Krzeptowskiego Sabały.

To zapomniane już ludowe rzemiosło, jakim było farbiarstwo i ręczny druk tkanin, pokazane jest nie tylko na przykładzie materiału pochodzącego z północnej strony Tatr, ale również z południowej, to jest ze słowackiego Spiszu i Orawy oraz z Liptowa, jako że drukowane płótna, pochodzące z niektórych tamtejszych farbiarni działających o ponad pół wieku dłużej niż tego typu warsztaty na Podhalu, nabywali na słowackich jarmarkach  i odpustach także polscy górale.

Wystawa ilustruje proces farbowania i drukowania płócien techniką batikową, a także wykorzystanie drukowanej tkaniny w stroju ludowym i wnętrzu mieszkalnym oraz wzajemne kontakty mieszkańców północnego i południowego Podtatrza w zakresie produkcji i nabywania drukowanych płócien na jarmarkach po obu stronach Tatr.

W trakcie trwania wystawy jest prezentowany film dokumentujący ludowe farbiarstwo na Słowacji. Wystawie towarzyszy publikacja przedstawiająca historię ludowego farbiarstwa i druku samodziałowych płócien na Podhalu oraz zbiory Muzeum Tatrzańskiego z tego zakresu.
Wystawie towarzyszy program edukacyjny. Zapraszamy na lekcje muzealne, prowadzone przez kuratora wystawy mgr Zofię Rak (kontakt: 0-18 20 152-05, wewn. 16).

Eksponaty na wystawie pochodzą ze zbiorów: Archiwum Państwowego w Krakowie, Liptowskiego Muzeum w Rużomberku, Lubowniańskiego Muzeum w Starej Lubowni, Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, Muzeum w Kieżmarku, Muzeum Miejskiego w Żywcu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej, Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, Orawskiego Muzeum P.O. Hviezdoslava w Dolnym Kubinie, Podtatrzańskiego Muzeum w Popradzie i osób prywatnych.

Tekst: ZOFIA RAK

Fot. Paweł Murzyn, Andrzej Samardak i z archiwum Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego